Ένα από τα έθιμα με τα οποία είναι στενά συνδεδεμένη η Καθαρά Δευτέρα στο μυαλό όλων μας από την παιδική μας ακόμα ηλικία, είναι σίγουρα το πέταγμα του χαρταετού.
Ποια είναι όμως η ιστορία του; Ο χαρταετός πετάει για πρώτη φορά γύρω στο 200 π.Χ. στην Κίνα και τη Μαλαισία. Εκεί κατασκευάζονται οι πρώτοι χαρταετοί από μετάξι και μπαμπού και μάλιστα με τη μορφή που έχουν ως επί το πλείστον μέχρι σήμερα στις χώρες αυτές, η οποία δεν είναι άλλη από τη μορφή του δράκου. Από την Κίνα οι χαρταετοί ταξιδεύουν στην Κορέα και την Ιαπωνία για να εμπλουτιστούν με περισσότερα σχέδια.
Γύρω στο 1400 μ.Χ. οι Ευρωπαίοι εξερευνητές που ταξιδεύουν στις χώρες της Ασίας φέρνουν τους χαρταετούς στην γηραιά ήπειρο, όπου κατά τους δυο Παγκόσμιους πολέμους χρησιμοποιούνται ως συσκευές παρατήρησης.
Σήμερα κάθε χώρα έχει τα δικά της έθιμα γύρω από το πέταγμα του χαρταετού. Στην Κίνα θεωρείται ιεροτελεστία από την κατασκευή του έως και το πέταγμά του και διοργανώνονται διαγωνισμοί κάθε χρόνο για τον καλύτερο χαρταετό. Μάλιστα οι Κινέζοι πιστεύουν ακόμα και σήμερα ότι πετώντας τον χαρταετό διώχνουν την κακή τύχη και ότι όσο ψηλότερα φτάσει ο αετός τους, τόσο καλύτερη τύχη θα έχουν.
Στην Ιαπωνία και συγκεκριμένα στην Οσάκα, κάθε χρόνο, την πέμπτη ημέρα του Μαίου, οι μικροί Ιάπωνες περιμένουν το Κοντομόνο—χι ή αλλιώς τη Μέρα των Παιδιών. Εκείνη την ημέρα, οι οικογένειες που έχουν μικρούς γιους συνηθίζουν να ανεμίζουν στον κήπο πολύχρωμες κορδέλες και πελώριους χαρταετούς σε σχήμα κυπρίνου, που τους έχουν δέσει σ’ ένα μεγάλο στύλο από μπαμπού μ’ έναν ανεμόμυλο στην κορυφή του.
Μια από τις πιο εντυπωσιακές γιορτές πραγματοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια στη Βόρεια Ινδία, είναι η γιορτή «Basant», η οποία πραγματοποιείται κάθε Φεβρουάριο στο Πακιστάν για την υποδοχή της άνοιξης.
Σε αυτή τη γιορτή, όλοι λαχταρούν να κατακτήσουν με τον χαρταετό τους τον ουρανό, πράγμα που θα τους εξασφαλίσει η χρήση των πιο καλών υλικών, και ιδιαίτερα του ανθεκτικότερου σπάγκου, ο οποίος επικαλύπτεται με σκόνη γυαλιού.
Ο χαρταετός έφθασε στην Ελλάδα πρώτα από τα λιμάνια Ανατολής (Σμύρνη-Χίο-Κωνσταντινούπολη), τα λιμάνια της Επτανήσου, της Σύρας, των Πατρών και ακολούθησαν τα αστικά κέντρα, όπου μπορούσε κανείς να αγοράσει σπάγκο και χρωματιστό χαρτί.
Ο συμβολισμός του πετάγματος του χαρταετού στην ελληνική χριστιανική παράδοση είναι αρκετά συναφής με τον κινεζικό. Για την ακρίβεια συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς το Θείο. Με άλλα λόγια θέλει να πει ότι ο προορισμός του πνεύματος του ανθρώπου είναι στον ουρανό δίπλα στον δημιουργό του.
Η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής όπου οι χριστιανοί ξεκινούν την σωματική και πνευματική τους κάθαρση μέσω της μεγάλης νηστείας τους. Έτσι, με τη νηστεία καθαρίζουμε το σώμα και την ψυχή μας και με το πέταγμα του χαρταετού ερχόμαστε έστω και νοητά πιο κοντά στον Θεό.
Εκτός όμως από τη θρησκευτική του διάσταση, ο χαρταετός στο παρελθόν είχε και άλλες χρήσεις μιας και χρησιμοποιούνταν για μετεωρολογικές προβλέψεις, για στρατιωτική κατασκοπεία, ακόμη και για μεταφορά αντικειμένων σε δυσπρόσιτες περιοχές.
Επίσης, ο Αμερικανός εφευρέτης Βενιαμίν Φραγκλίνος ανακάλυψε το αλεξικέραυνο χάρη σε πειράματα που έκανε με έναν χαρταετό και ένα κλειδί!
Σήμερα πάντως έχει εξελιχθεί σε ένα ωραίο και διασκεδαστικό παιχνίδι για μικρούς και μεγάλους, όταν για μια μέρα έστω ο ουρανός γεμίζει με πολύχρωμες και φανταχτερές κατασκευές.
